Wartości mają ogromne znaczenie, stanowią kręgosłup udanego życia. Co ciekawe, wyjątkowo często nie uświadamiamy sobie, jakie wartości są dla nas kluczowe. Pamiętaj, że wraz z wiekiem wartości ulegają zmianie, chociaż najczęściej nie są to zmiany radykalne, a ewolucyjne.
Nierzadko wartości są narzucane – przez rodziców, religię, ideologię, szkołę i tak zwane normy społeczne. I nie chodzi o jakąś opresyjność, ale żyjąc w określonej grupie społecznej, bezwiednie przejmujesz jej wartości, kompletnie nie zastanawiając się, jak one współgrają z twoimi potrzebami.
Ponieważ nie wiesz, które wartości są tak naprawdę twoje, a które narzucone, to często swoje kluczowe wartości ignorujesz. A ignorowanie kluczowych wartości niesie poważne konsekwencje, które mogą się objawiać: podświadomym sabotowaniem własnych decyzji, prokrastynacją, niezadowoleniem z życia, cierpieniem, poczuciem braku sensu.
Natomiast, jeżeli realizujesz swoje kluczowe wartości, to odczuwasz spokój, spełnienie i masz poczucie, że postępujesz właściwie.
Odkryj swoje kluczowe wartości
Czy przekonałem cię, że warto odkryć kluczowe wartości i zadbać o nie? Jeżeli tak, to czas przejść do wskazówek, jak to zrobić. Pamiętaj, że odkrywanie wartości jest dłuższym procesem i wymaga głębokiego wglądu w siebie.
Od czego zacząć?
Najlepiej od zapoznania się z jakąś tabelą wartości, których w internecie znajdziesz co najmniej kilkanaście. Dla ułatwienia przygotowałem takie zestawienie dla ciebie. Żadna z tabel nie zawiera spisu wszystkich wartości, więc jest możliwe, że nie znajdziesz w niej jakiejś wartości bardzo dla ciebie istotnej.
Z tabeli wypisz wszystkie wartości, z którymi się w pełni zgadzasz. Prawdopodobnie będzie ich około 25-30. Jest to zbyt duża liczba, aby zorientować się, które wartości są dla ciebie kluczowe. Postaraj się więc wykreślić te wartości, które mają dla ciebie mniejsze znaczenie – tych najważniejszych powinno zostać nie więcej niż 10-12.
Opisz swoje wartości
Gdy już wybierzesz 10-12 wartości, to teraz je opisz. Postaraj się, aby był to kilkuzdaniowy i w miarę szczegółowy opis. Gdy wartość zyska opis, stanie się bardziej realna, przestanie być jedynie hasłem, za którym nie wiadomo co się kryje. Opisane wartości znacznie łatwiej jest analizować.
W poszukiwaniu kluczowych wartości
a. czy ta wartość jest twoja?
Zadaj sobie pytanie do każdej z wartości – czy ta wartość jest naprawdę twoja? Czy nie została ci narzucona? Na ile jest twoja (określ w skali 1-10)
Jeżeli czujesz, że nie jest to twoja wartość, to po prostu ją wykreśl.
b. czy realizujesz tę wartość?
Przypomnij sobie, co robiłeś/robiłaś w niedalekiej przeszłości (ostatnim miesiącu, 10-dniach, tygodniu) i odpowiedz na pytania dotyczące wypisanych wcześniej 10-12 wartości. Najlepiej analizować każdą wartość z osobna używając skali 1-10
- – na ile wartość były realizowana w ostatnim czasie?
- – Co ci przeszkadzało w realizowaniu tej wartości (sytuacja rodzinna, zawodowa, towarzyska, itp.)?
- – Kto ci przeszkadzał w realizowaniu tej wartości?
Po przeprowadzeniu ćwiczenia zastanów się nad każdą z wartości i uczciwie odpowiedz sobie na pytanie – jaka jest twoja odpowiedzialność, za nieprzestrzeganie konkretnej wartości, a na ile odpowiedzialni są inni ludzie i okoliczności. Co możesz zmienić, aby wybrana wartość była bardziej obecna w twoim życiu? A może nie jest to bardzo istotna dla ciebie wartość? Jeżeli nie jest istotna, to ją wykreśl
c. Pytania dogłębne
Odpowiedz sobie na dogłębne pytania, na przykład:
- – co byś robiła, gdyby pieniądze nie miały znaczenia i nie musiałabyś pracować zarobkowo? Jaka wartość napędzałaby ciebie do działania?
- – Co byś robiła, gdyby zostało ci tylko pół roku życia? Jaka wartość motywowałaby cię do działania, jaką wartość chciałabyś pielęgnować?
Odpowiedzi na dogłębne pytania wskazują na kluczowe wartości.
d. Przełomowe momenty w życiu
Wartości najintensywniej ujawniają się w przełomowych momentach życia. Szczególnie, gdy są to trudne chwile – utrata pracy, rozstanie, konflikt czy choroba. Niestety, tak jesteśmy zaprogramowani, że najwięcej uczą nas porażki i niepowodzenia, a nie sukcesy. Oczywiście, jeżeli wyciągasz wnioski z porażek..
Przypomnij sobie sukcesy i porażki, które zdarzyły się całkiem niedawno. Nie muszą to być jakieś wielkie wydarzenia, mogą to być codzienne, zwykłe działania, które wywołują silne emocje. Gdy przypomnisz sobie taką sytuację, to zadaj pytanie:
- – jaka twoje wartość nie była realizowana, gdy ostatnio czułaś/czułeś ból, smutek, rozdrażnienie?
- – Jaką wartość realizowałaś/realizowałeś, gdy ostatnio czułaś/czułeś radość, ekscytację, spełnienie?
Dobrze jest wybrać do analizy przypadki nie tylko z jednej dziedziny (np. pracy), ale też z innych obszarów życia (np. życia rodzinnego, realizacji własnych pasji lub kontaktów z przyjaciółmi).
Twoje kluczowe wartości
Jeżeli przeanalizowałaś/przeanalizowałeś wartości, to prawdopodobnie w tym momencie możesz już wybrać od 3 do 6 najważniejszych, kluczowych wartości. Postaraj się ustalić ich hierarchię – która z tych wartości jest najważniejsza, która trochę mniej ważna, a którą umieścisz na 3 miejscu.
Przegląd kluczowych wartości
Dobrze jest co jakiś czas robić przegląd swoich wartości, sprawdzać na ile są one obecne w twoim życiu. Jeżeli nie są, to dlaczego tak się dzieje? Być może ich brak prowadzi do prokrastynacji, przygnębienia czy braku sukcesów?
Co jakiś czas zadawaj sobie pytania sprawdzające, czy twoje kluczowe wartości są realizowane:
- – Na ile kluczowa wartość jest w twoim codziennym życiu obecna. Jeżeli jest nieobecna, to czy naprawdę jest to twoja kluczowa wartość? W skali 1-10 określ na ile ta wartość jest dla ciebie ważna?
- – Co możesz już teraz zrobić, aby ta wartość była w twoim życiu obecna? Aby żyć w zgodzie z nią? Jaki najmniejszy krok możesz podjąć dzisiaj, jutro lub najdalej pojutrze?
Kluczowe wartości podsumowanie
Wartości mają ogromny wpływ na jakość życia, jednak często ich nie realizujemy. Zazwyczaj dlatego, że nie zdajemy sobie sprawy, jakie wartości są dla nas kluczowe. Najczęściej bezrefleksyjnie przejmujemy wartości otoczenia za swoje, nie zastanawiając się zbytnio, czy są one zgodne z naszymi potrzebami. Takie podejście skutkuje niezadowoleniem z życia i poczuciem braku sensu.
Nawet jeżeli jesteś świadom/świadoma swoich wartości, to najczęściej określasz je tylko hasłowo, nie zastanawiając się, co konkretnie się pod tym hasłem kryje. Z tej przyczyny nie jesteś w stanie sprawdzić, czy i w jakim stopniu swoje wartość realizujesz. Dopiero zdefiniowanie wartości, opisanie jej, pozwala zauważyć, czy wartość jest realizowana, czy też ignorowana. Pamiętaj, że każdy człowiek ma jedynie od 3 do 6 kluczowych wartości. Zastanów się, jakie są twoje wartości, bez których nie jesteś w stanie funkcjonować. Aby w pełni odkryć kluczowe wartości trzeba czasu i głębokiego wglądu w siebie. Warto tę pracę wykonać, gdyż życie zgodne z wartościami nabiera sensu i daje poczucie spełnienia.
